Tanım olarak, Amerikan Psikoloji Derneği’nin 47. Bölümü (Spor, Egzersiz ve Performans Psikolojisi Topluluğu) şunları belirtmektedir:

Spor Psikolojisi, optimum atletik performansın psikolojik yönleri, sporcuların, antrenörlerin ve spor organizasyonlarının psikolojik bakımı ve refahı ile fiziksel ve psikolojik işlevsellik arasındaki bağlantı dahil olmak üzere psikoloji ve spor performansı arasındaki etkileşimleri ele alır.

Tanımı baz alırsak, spor psikologları, çoğunlukla sporcuları neyin motive ettiğini ve sporcuların performanslarını nasıl geliştirebileceklerini anlamaya odaklanan çeşitli faaliyetlere katılabilirler. Tüm bunları başka bir şekilde ifade etmek gerekirse; bir spor psikoloğu, sporda başarının hem bedene hem de zihne bağlı olduğu perspektifinden çalışır. Çünkü spor, bir basketbol sahasında top sürmenin de ötesinde, aynı zamanda zihinsel bir meydan okumadır. Sporcuların sadece kasları değil, aynı zamanda zihinlerini de şekillendirmeleri gereken bir alandır spor. 

Peki spor psikolojisi hangi konularda çalışmalar yapar?

1. Motivasyon ve Hedef Belirleme:

Sporcuların motivasyonlarını korumak ve performanslarını arttırmak için hedef belirleme stratejileri üzerine odaklanır. Bu, kısa vadeli ve uzun vadeli hedeflerin belirlenmesi, motivasyonun sürdürülmesi ve zirveye ulaşma yolundaki zihinsel hazırlık süreçlerini içerir.

2. Stres ve Baskıyla Başa Çıkma:

Yüksek rekabet ortamlarında sporcuların stresle nasıl başa çıkacaklarını öğrenmelerine yardımcı olur. Bu, maç öncesi stresin azaltılması, odaklanma teknikleri ve performans anındaki basınçla baş etme stratejilerini içerir.

3. İnanç ve Pozitif Zihinsel Programlama:

Sporculara inançlarını güçlendirmeleri, olumlu düşünce kalıpları oluşturmaları ve zorluklar karşısında güçlü kalmaları için rehberlik eder. Bu; başarıya olan inanç, özgüven ve zihinsel dayanıklılığı içerir.

4. Takım Dinamikleri ve İletişim Becerileri:

Takım sporları için, sporcuların birbirleriyle etkileşimde bulunmalarını, güven oluşturmalarını ve etkili iletişim kurmalarını destekler. Takım içi uyumun artırılması ve başarılı takım dinamikleri oluşturulması üzerine odaklanır.

5. Başarısızlık ve Geri Dönüşüm:

Sporculuk kariyerindeki başarısızlıkların nasıl yönetileceğini ve bu deneyimlerin nasıl bir öğrenme fırsatına dönüştürülebileceğini ele alır. Başarısızlıklardan öğrenme, kişisel gelişim ve güçlenme süreçlerini içerir.

Sonuç olarak, spor psikolojisi sadece fiziksel değil, aynı zamanda zihinsel bir süreci de içerir. Sporcular, bu zihinsel meydan okumaları başarıyla aştıklarında, gerçek potansiyellerini keşfeder ve sadece bir spor yıldızı olmakla kalmaz, aynı zamanda zihinsel bir şampiyon olurlar.

Şunu da eklemeden geçemeyeceğim, sadece ülkemizde değil dünyada fiziksel ve teknik muadilleriyle karşılaştırıldığında, spor psikolojisi gereken değeri ne yazık ki görmemektedir. Rekabetin her seviyesindeki tüm spor programları ve takımları tam zamanlı teknik ve kondisyon antrenörlerine sahipken, çok azı tam zamanlı spor psikoloğuna sahiptir. Umarım bu alandaki eksikliklerin giderildiği ve spor psikolojisinin daha geniş bir kitleye ulaşması için farkındalığının arttığı, arttırıldığı günler çok uzakta değildir.

Yazan: Stajyer Psikolog Elif Ercan