Yutma fobisi, özgül fobiler başlığı altında değerlendirilmektedir. Özgül fobi ise belirli durum veya nesne ile karşılaşıldığında duyulan aşırı ve gerçekçi olmayan korkulardır.

Yutma fobisinde kişi yiyecek ve içecekleri yutmaktan korkmakta, bu sırada aşırı kaygı duymakta ve bu eylemden kaçınma davranışı göstermektedir. Fobiye bağlı olarak kişilerin birçoğunda ilaç kullanma konusunda da zorluk yaşandığı bilinmektedir. Kişiler bu fobiyi yaşarken fiziksel bir acı duymazlar sadece korku hissine kapılırlar. Bu fobi çocukluktan yaşlılığa kadar her yaş grubunda görülebilir.

Yutamayacağını ve boğulacağını düşünen birey,  yemek yemekten kaçınma, yemeklerle beraber bol su içme, yemek yeme esnasında titreme ve kalp çarpıntısı, porsiyonlarını küçük parçalara bölme, katı yiyecekleri sıvı hale getirme, kabuklu yiyeceklerden uzak durma gibi davranışlar sergilemektedir. Bu süreçte kişi, kilo kaybı ve beslenme eksikliğinden kaynaklı problemler de yaşamaya başlayabilir. Ayrıca bu fobi kişinin sosyal ortamlardan, restoranlardan, yemek yemekten kaçınmasına neden olmaktadır. Kişiler, sosyal ortamlarda rezil olacağı, utanacağı düşüncesiyle dışarıda yemek yemek istemezler. Çevresinde bulunanların yemek yemesi yönünde ısrarları karşısında saldırgan tavırlar sergileyebilirler. Bazı kişiler de yeme esnasında boğulabileceğini düşündüğünden o sırada ona yardım edebilecek birilerinin yanında olmasını ister ve tek başına yemek yemekten kaçınır. Bu nedenlerle bu fobiye psikolojik olarak müdahale edilmesi kişinin hem fiziksel hem de mental sağlığı açısından önemlidir.

• Yutma fobisinin temelinde çoğunlukla travmatik bir olay, daha önce yaşanmış kötü bir yutma, tıkanma veya boğulma deneyimi veya sağlık sorunu (boğaz veya ağızda bulunan kaslarla ilgili nedenler) yatabilmektedir. Kişi, bu olayların tekrar yaşanmasından korktuğu için yeme ve içme davranışından kaçınır.

  Yutma fobisi, tedavi edilmediğinde kişinin sosyal ve kişisel yaşantısını, psikolojik sağlığını kötü etkiler ayrıca kötü yeme, içme alışkanlıklarıyla sağlık problemlerini beraberinde getirebilir.

  Tedavi noktasında Bilişsel Davranışçı Terapi, EMDR tedavisi, psikoeğitim, maruz bırakma, ilaç tedavisi gibi yöntemlerin kullanıldığı bilinmektedir. İlaç tedavisindeki kişinin, yutma fobisi göz önünde bulundurularak kendisine uygun yöntemle ilaç tedavisi yapılmaktadır. Örneğin ilaç ezilerek verilir ya da hap yerine şurup tercih edilebilir. Yapılan çalışmalara bakıldığında bilişsel davranışçı terapinin yutma fobisi üzerinde etkili olduğu görülmektedir. Bireyin yeme ve içme konusundaki olumsuz düşünce kalıplarını anlaması ve bu düşünceleri değiştirmesi açısından faydalı bir tedavi yöntemidir. Maruz bırakma da kullanılan etkili bir tedavi yöntemidir. Kişiler, yemekten kaçındıkları yiyeceklere kademeli bir şekilde maruz bırakılarak bu fobiyi yenmeleri sağlanır. Süreç sonunda yiyecek ve içeceklerin yutulması daha kolay bir hal alıp kişinin yaşamını etkileme boyutundan çıkmaktadır. EMDR tedavisi de yutma fobisinin tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca yutma fobisi olan bireylerle destek grupları ve uzman kişi rehberliğinde grup terapisi de terapi yöntemi olarak kullanılabilir. Böyle ortamlarda bireyler benzer sorunlar yaşayan başka kişilerin varlığını da bilerek rahatlama sağlayabilir ve deneyimlerini paylaşarak destekleyici bir ortam ile iyileşme sürecine katkıda bulunabilir. Bahsi geçen tedavi yöntemlerinde kişi için en uygun olanının seçilmesi için bir uzmanla hareket etmek oldukça önemlidir.

  Uygulanacak uygun tedavi ile bu fobinin üstesinden gelinebilmektedir. Önemli olan nokta kişinin yardım almak amacıyla bir uzmana başvurmasıdır. Tedaviler sonucunda kişilerin yutma fobisini aşarak normal yaşantısına döndüğü, sosyal ortamlarda yemek yemekten kaçınmadıkları görülmektedir.

  Yazan: Stajyer Psikolog Nilsu Altınkaya