Şizoaffektif bozukluk, şizofreni  ve duygudurum bozukluklarının özelliklerini bir arada gösteren bir psikiyatrik bozukluktur. Kişinin,şizofreniye benzer şekilde gerçeklikle bağlantı kaybı yaşamasına sebep olurken aynı zamanda duygudurum bozukluklarına özgü semptomlar yaşamasına da neden olur. Bu semptomlar, kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.  

Şizoaffektif bozukluğa sahip olan kişiler, başkaları ile karşılıklı iletişim sırasında zorluk yaşayabilir ve bu durum sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyebilir. Örneğin, duygusal dalgalanmalar nedeniyle bir kişi bir anda sevinçli olabilirken diğer anında hüzünlü veya sinirli bir hal alabilir. Bu ani değişimler, etkileşimleri karmaşık hale getirebilir ve çevresindeki insanlar üzerinde anlaması zor bir etki bırakabilir.

Belirtileri kişiden kişiye farklılık gösterebilen şizoaffektif bozukluğun bazı semptopmları şu şekildedir::

Duyguduruma Özgü Belirtiler:

-MANİ BELİRTİLERİ :  Aşırı sevinç, yüksek enerji, az uyku ihtiyacı, hızlı konuşma.

-DEPRESİF BELİRTİLER:  Yoğun üzüntü, mutsuzluk, enerji ve ilgi kaybı   

Şizofreniye Özgü Belirtiler:

• Gerçeklikle bağlantı kaybı: Paranoid düşünceler, zihinsel karmaşa
• Hallüsinasyonlar: Görsel, işitsel ya da dokunsal yanılsamalar.
• Sanrılar: Gerçek olmayan inançlar.

Bunlara ek görülen zorluklar:

Sosyal ve İletişim Zorlukları:

• İnsanlarla etkileşimde güçlük çekme, düzensiz konuşma.
• Sosyal geri çekilme ve izolasyon eğilimi.

Zihinsel İşlevlerde Bozukluklar:

• Dikkat eksikliği ve odaklanma güçlükleri.
• Bellek sorunları ve bilişsel işlevlerde azalma.

Günlük İşlevsellikte Zorluklar:

• İş, okul veya günlük aktivitelerde başarısızlık.
• Kişisel bakımın ihmal edilmesi.

Anksiyete ve Depresyon Belirtileri:

• Endişe, huzursuzluk ve içsel gerginlik.
• Uyku problemleri, enerji düşüklüğü ve umutsuzluk.

Peki, şizoaffektif bozukluğun nedenleri nelerdir?

Kesin bir nedeni bilinmemesine rağmen bu bozukluğun oluşmasında bazı faktörlerin önemli rol oynayabileceği düşünülmektedir. Bu faktörler aşağıdaki gibi çeşitlilik gösterebilir:

1. Genetik Faktörler: Genetik yatkınlık, şizoaffektif bozukluğun ortaya çıkmasında önemli bir rol oynayabilir. Ailede şizofreni veya duygulanım bozuklukları öyküsü bulunan bireylerde bu bozukluğa yakalanma riski artabilir.
2. Beyindeki Kimyasal Faktörler: Beyindeki kimyasal dengesizlikler ve nörotransmitterlerdeki anormallikler, şizoaffektif bozukluğun gelişimine katkıda bulunabilir. Özellikle dopamin gibi nörotransmitterlerdeki düzensizlikler bu bozukluğun belirtilerini etkileyebilir.
3. Beyin Yapısı ve Fonksiyonu: Bazı araştırmalar, şizoaffektif bozukluğu olan bireylerin beyin yapılarında ve işlevlerinde belirgin farklılıklar olduğunu göstermektedir. Beyin bölgeleri arasındaki koordinasyonun bozulması da bu duruma katkıda bulunabilir.
4. Çevresel Faktörler: Stres, travma, kötü yaşam koşulları ve zorlayıcı çevresel etmenler de şizoaffektif bozukluğun gelişiminde rol oynayabilir. Özellikle genetik yatkınlık bulunan bireylerde çevresel stres faktörleri bu bozukluğun ortaya çıkma olasılığını artırabilir.
5. İlaç veya Madde Kullanımı: Uyuşturucu madde veya bazı ilaçların kötüye kullanımı, şizoaffektif bozukluğun semptomlarını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.

Tedavi ve destek, şizoaffektif bozukluk görülen bireylerin yaşam kalitesini artırmak için önemlidir. Tedavi süreci sırasında uzun vadeli bir yönetim ve takip gereklidir. Çoğu mental sağlık durumunda olduğu gibi şizoaffektif bozukluk için de tedavi bireyden bireye farklılık göstermekte olup; psikoterapi, ilaç tedavisi ve destek grupları gibi yöntemlerle şizoaffektif bozukluğa sahip bireylere günlük yaşamlarını daha etkili bir şekilde yönetmeleri konusunda yardımcı olunabilir.

Yazan: Stajyer Psikolog Berin Abalı