Çocuklarda enkoprezis, bağırsak gelişimini tamamlamasına rağmen dışkısını istemli ya da istem dışı olarak, yinelenen bir şekilde uygunsuz yerlere yapması ile kendini gösterir. Enkoprezis tanısını alabilmesi için çocuğun 4 yaşını tamamlamış ve üç aydan daha uzun süre boyunca ayda en az bir kez olmak üzere dışkısını istemli veya istemsiz olarak uygun olmayan yerlere yaptığının gözlemlenmiş olması gerekir.

 Çocuklarda bağırsak kontrolü 2 yaş civarı kazanılmaya başlar ancak tam olarak kazanılması 4 yaşına kadar sürmektedir. Bu sebepten dolayı 4 yaşından küçük çocuklarda enkoprezis probleminin varlığından söz etmek doğru değildir.

Enkoprezis Belirtileri :

• Karın ağrısı
• Tembel bağırsak hareketleri
• İştahsızlık
• Kuru, sert dışkı ile kabızlık
• İç çamaşırında dışkı veya sıvı dışkı sızıntısı
• Alt ıslatma veya idrar kaçırma (enürezis) ille ilgili sorunlar
• Tipik olarak kızlarda tekrarlayan mesane enfeksiyonları

Enkoprezis’ in Ortaya Çıkmasının Nedenleri :

• Biyolojik Faktörler
  • Kabızlık çocuklarda enkoprezis rahatsızlığının ana nedenlerindendir. Çocuklar kabız olduklarından dolayı sık sık dışkılarını tutabilirler ve bu nedenle ağrı hissederler. Bağırsak hareketlerinin kronik olarak durdurulması, çocukların normal dışkılama yeteneklerini kaybetmelerine neden olmaktadır.
  • Omurilik hasarı, çölyak hastalığı, bağırsağın hasarlı olması da enkoprezise neden olabilmektedir.
• Psikolojik Faktörler
  • Enkoprezisi olan çocuklarda duygusal ve davranışsal bir bozukluk görülür.
  • Ayrılma kaygısı, özgül fobiler, kaygı, DEHB, karşıt olma ve karşı gelme bozukluğu görülebilmektedir.

(Karşıt olma ve karşı gelme bozukluğu olan çocuklar bakım verenlerine karşı kaka kaçırmayı misilleme biçimi ve öfkelerini iletmek için bir tepki olarak kullanabilirler.)

• Aile ve Sosyal Faktörler
  • Küçük yaşta alınan tuvalet eğitimi başarısız sonuçlandığı takdirde çocuklar tuvaleti ceza ile ilişkilendirebilirler. ( Kaka kaçırdıklarında ceza almaları, tuvalet eğitimi için yaşı gelmeden tuvalet eğitimine teşvik edilmiş olmaları)
  • Boşanma, kardeş doğumu, yeni bir okula geçiş ve cinsel veya fiziksel taciz gibi travmatik deneyimlerde çocukta enkoprezise neden olabilmektedir.

Enkoprezise Eşlik Eden Tanılar:

-Enürezis (idrar kaçırma)

-Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu

-Karşı gelme bozukluğu

-Kaygı bozukluğu

-Zeka geriliği

-Davranım bozukluğu

-Kekeleme

-Depresyon gibi tanılara rastlayabiliriz.

Enkoprezis Tedavisi

  Davranışçı tedavi, çocuğun tuvalet korkusunu yenmesi ve dışkılama reflekslerini geri kazanmasını amaçlar. Çocuktan her gün, özellikle yemeklerden sonra tuvalete giderek oturması istenir. Burada ailenin tutumları, tepkileri çok önemlidir. Çocuk dışkıyı tuvalete yaptığında ödüllendirilebilir, altına kaçırma ise görmezden gelinebilir ve temizliğini kendisinin yapması ya da aileden birinin yardımı ile yapması istenebilir.

 Davranışçı terapinin yanı sıra oyun terapisi ya da çocuk odaklı aile danışmalığı da tercih edilen diğer psikolojik destek yöntemlerindedir.

Ailenin Yaklaşımı

 Aile ve çocuk tedavi süreci hakkında bilgilendirilmeli ve çocuğa bu durumun onun suçu olmadığı ancak sorumluluğun ona ait olduğu anlatılmalıdır. İlk olarak aile ve çocuk arasındaki ilişki desteklenmelidir. Anne – baba ve çocuk arasında yer alan çatışmalı ve inatlaşma temelli ilişki çözümlenmeye çalışılmalıdır. Aile yaşantısı içerisindeki çatışmalardan uzak tutulmalı, kaygı ve stres verici olaylar giderilmelidir. Tuvalet eğitimine yaklaşımları konusunda bilgilendirilmeli ve soruna neden olan hatalı tutumlar konusunda aydınlatılmalıdırlar. Ceza vermek, eleştirmek ve ya dalga geçilmesi çocuğu olumsuz yönde etkileyecektir. Zaman zaman gerçekçe ve motivasyonel konuşmalar yapılmalıdır. Çocuğu bu davranışı bırakabileceği konusunda cesaretlendirmelidir. Aile bu süreçte çocuklarına karşı sabırlı ve destekleyici bir tutum sergilemelidir.

Yazan: Stajyer Psikolog Nisa Kardaş