İnsan doğası, sosyal bir varlık olmanın getirdiği zorunlu bir ihtiyaçla şekillenir: onaylanma arayışı. Bu ihtiyaç, sadece dışsal etkenlere bağlı bir olgu değildir, aynı zamanda insan psikolojisinin derinliklerinde yatan karmaşık bir mekanizmadır. Onaylanma arayışı, bireyin kendini ifade etme, anlama ve kabul görmeyi isteme doğrultusunda birçok psikolojik dinamiği etkiler.

Onaylanma ihtiyacı, temelde insanın aidiyet duygusu ile bağlantılıdır. Birey, bir topluluğun bir parçası olarak kabul görmek ve bu topluluğun değerleriyle uyumlu bir şekilde davranmak ister. Bu ihtiyaç, evrimsel olarak hayatta kalma ve çoğalma şansını artırmış olabilir. Ancak, günümüzde bu ihtiyaç, karmaşık sosyal yapıların içinde farklı biçimlerde ortaya çıkar.

Onaylanma ihtiyacı, çocukluk döneminde aile içinde başlar. Ebeveynlerden, öğretmenlerden ve akranlardan gelen olumlu tepkiler, bireyin kendi değerini anlamasına ve başkalarıyla etkileşimde bulunmasına yardımcı olur. Ancak, bu dönemde yeterli onay alamayan bireyler, ilerleyen yaşlarda onaylanma ihtiyacını daha belirgin bir şekilde hissedebilirler.

Günümüzde bu ihtiyaç artık sadece aile içinde karşımıza çıkmıyor. Dijital çağın getirdiği sosyal medya platformları, birçok insanın onay arayışına yön veriyor. Sanal dünyadaki beğeni ve yorumlar, adeta bir sahne üzerinde oynanan performansın bir parçası gibi hissediliyor. Ancak bu onayın, içsel değerimizi gerçekten anlamak ve derin bağlantılar kurmak yerine sadece geçici bir tatmin sağladığına dair düşünceler giderek artıyor.

Sanal onayın gerçek dünyada yarattığı etkiler üzerine düşünmek önemli. Bir paylaşımın beğenilmesi, kısa süreli bir mutluluk yaşatabilir, ancak bu geçici haz, gerçek dünyadaki anlamlı ilişkilerin yerini tutabilir mi? İçsel değerimizi başkalarının beğenilerine bağlamak, asıl özgüvenin ve mutluluğun kaynağını bulmamıza engel olabilir.

Psikolojide “onaylanma” terimi, Carl Rogers’ın “koşulsuz olumlu kabul” kavramıyla yakından ilişkilidir. Birey, olduğu gibi kabul edildiğini hissettiği zaman, içsel bir güven duyar. Ancak, sürekli bir onay arayışı, bireyin dışsal onaylara aşırı bağımlı hale gelmesine ve içsel güvenin zayıflamasına neden olabilir.

Onaylanma arayışı, toplumsal normlara uyum çabasıyla da yakından ilişkilidir. Toplumun beklentilerine uygun davranışlar sergileyen bireyler, genellikle daha fazla onay alırlar. Ancak, bu durum, bireyin gerçek kimliğini bastırması ve yeterli onay alamadığı durumda düşük özsaygıya neden olabilir.

Psikoterapide, onaylanma ihtiyacı, bireyin kendi içsel değerini keşfetme ve güçlendirme sürecinin önemli bir parçasıdır. Onaylanma eksikliği hissiyle başa çıkmak, bireyin kendi değerlerini anlaması, duygusal zorlukları aşması ve sağlıklı ilişkiler kurabilmesi için önemlidir.

Sonuç olarak, onaylanma ihtiyacı, insan psikolojisinin temel dinamiklerinden biridir. Bu ihtiyaç, sosyal ilişkilerde başkalarının beklentilerine uyum sağlama arzusu ve kendi değerini anlama çabasıyla birleşir. Onaylanma ihtiyacının sağlıklı bir şekilde karşılanması, bireyin içsel güvenini artırabilir ve daha tatmin edici bir yaşam sürmesine yardımcı olabilir. Ancak, aşırı bir onay arayışı, bireyin kendi özgün kimliğini bastırmasına ve dışsal onaylara aşırı bağımlı hale gelmesine neden olabilir. Bu nedenle, onaylanma ihtiyacını anlamak ve dengelemek, psikolojik sağlığımızı korumak için önemli bir adımdır. Unutmayın gerçek mutluluk, başkalarının beklentilerinden bağımsız olarak, kendi içsel denge ve huzurumuzu bulmaktan geçer.

Yazan: Stajyer Psikolog Elif Nur Ercan