DUYGUSAL MANİPÜLASYON
NEDİR?
İkili ilişkilerde, aile bireyleri arasında, iş ortamında ve hayatımızın birçok alanında, yani iletişim halinde bulunduğumuz herkes tarafından maruz kalabileceğimiz veya bırakabileceğimiz bir tür psikolojik işkence, duygusal sömürü veya duygusal istismar olarak adlandırabileceğimiz duygusal manipülasyon, kişinin kendi çıkarlarını göz ederek karşı tarafı kontrol etmesini, zihnini yönlendirme amaçlı, yaşam algısına ve tavırlarına yön verme isteğini duygusal bağ kurarak gerçekleştirmesidir.
Farkına varması uzun zaman alan bu duygusal istismar, mağdur tarafından bir tür ikna edilme veya etkilenme olarak da algılanabilir. Karşı tarafa fayda sağlayacak şekilde reddetme hakkı bulundurmayan, zorlayıcı, kişinin kendi iradesi gibi gösterilen mecburiyet durumudur.
NASIL ANLAŞILIR?
Dışarıdan bakıldığında kendini saklaması mümkün olmasa da maruz kalındığında farkına varması çok zordur. Duygusal manipülasyonun farkına varmak, kişinin kendi duygularını izleyebilmesinden ve duyguları hakkında bilinç kazanmasından geçer. Bu birkaç soruyu kendinize sormanız farkındalık kazanmanıza yardımcı olabilir:
- Onunla beraberken neler hissediyorum?
- Kendimde suçlululuk duyma, şüphe etme duyguları hissediyor muyum?
- Kendimi baskı, eleştiri altında hissediyor muyum?
- Onun yanında hata yapmaktan korkuyor muyum?
Birçok şekilde uygulanan manipülasyon yöntemlerinden işte birkaçı;
1.) Suçlu Hissettirme : Kişinin başına gelen olumsuz durumlarda, karşı tarafa kasıtlı şekilde, bilerek ve isteyerek kendini bu olumsuz durumların sorumlusuymuş gibi hissettirir.
2.) Tehdit : Davranışları, kararları ve tercihleri yönetme amacıyla açık veya gizli tehdit.
3.) Gerçeği Çarpıtma : Yaşanılan olayları eksik veya abartılı bir şekilde anlatarak veya kendilerini olduğundan daha hassas ve kırılgan olarak tanıtarak karşıdaki kişide oluşan kafa karışıklığından faydalanarak kişinin kendisinden şüphe duymasını sağlarlar.
4.) Görmezden Gelme/Sessiz Muamele : Kötü bir gün geçirdiğinizde sizi dinlememeyi, sorunlarınızı aşağılayıp kendi hayatından bahsetmeyi tercih ederken amaçları sizi geçersiz kılarak cezalandırmaktır.
ETKİLERİ
Romantik ilişkiler de dahil olmak üzere birçok alanda etkilendiğimiz ve kişisel olarak da ruh sağlığımıza zarar veren bu manipülasyon; kişiler arası çatışmalara, güven problemlerine, çaresizlik duygusu ve benlik saygısında azalmaya yol açabilir. Bu duygusal istismara maruz kalmış kişilerde :
- Özgüven eksikliği
- Kaygı bozukluğu
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
- Madde kullanımı ve çeşitli bağımlılıklar
gibi kronik durumlara yol açabilir.
DUYGUSAL MANİPÜLASYONDAN NASIL KORUNABİLİRİM?
- Sınırlarınızın ihlal edilmesine izin vermeyin.
Kişisel alanınızı net çizgilerle belirlemek ve karşı taraftan saygı duyarak uymasını sağlamak manipülatif davranışlara karşı korunmanızda yardımcı olabilir.
- Empati kurarken dikkatli davranın.
Özellikle romantik ilişkilerde, karşınızdaki kişinin tavırlarını anlamlı hale getirmek için empati kurmayı abartarak kendinizi suçlama eğiliminde bulunmak, kişinin benzer davranışları sürdürmesine yol açabilir.
- Kendinize güvenin.
Size kendinizi yetersiz veya kötü hissettirmek için çabayan manipülatif kişiler karşısında yaşam deneyimlerinize ve olduğunuz kişiye güvenin.
- Destek alın.
Partnerin değişime açık ise çift danışmanlığı başlayabilirsiniz. Bireysel terapi ise duygusal istismarı tanımlama ve bununla nasıl başa çıkacağın noktasında sana yardımcı olabilir.
Yazan: Stajyer Psikolog Ayşe İkra İkiok
