Günümüzde birçok insanın muzdarip olduğu stresli yaşam şartları sebebiyle daha sık görülmeye başlanan bir psikolojik rahatsızlıktır.Bu rahatsızlıktan muzdarip kişiler genel olarak yaptıkları eylemlerden dolayı yoğun başarısızlık hissederler ve yaptıkları aktivitelerden tatmin olamazlar.Bu sendromu yaşayan insanlar genelde sosyal hayatlarında ve iş hayatlarında bozulmalar yaşarlar.Bu durum sadece psikolojik olarak değil fiziksel olarak da görülür.Gelecekten son derece umutsuz ve karamsar düşünceler hakimdir.Tükenmişlik sendromunun birçok sebebi olmakla birlikte en çok göze çarpan sebep strestir.Sendromun ortaya çıkardığı etkiler zaman geçtikçe iyiye gitmek yerine tam tersine kötüye gider.Çok ilerlediği durumlarda depresyon,şeker hastalığı ve kalp hastalığı gibi son derece olumsuz fiziksel ve psikolojik hastalıklara sebebiyet verebilir.Bu nedenle tükenmişlik sendromunun belirtileri fark edildiğinde vakit kaybetmeden psikolog ile iletişime geçilip tedaviye başlanmalıdır.

TÜKENMİŞLİK SENDROMU BELİRTİLERİ

-Bitkinlik,

-Sürekli olumsuz düşünmek,

-Yoğun umutsuzluk ve karamsarlık,

-Normalde kolayca yapılabilen işleri yapmaktan imtina etmek,

-Dikkat dağınıklığı,

-Uyku problemleri,

-Tükenmiş ve bitik hissetmek.

TÜKENMİŞLİK SENDROMU NEDENLERİ

Asıl olarak üç temel durum rol alır.

1)Rol Çatışması

2)Rol Belirsizliği

3)Aşırı yükleme

Kişi birbiriyle çakışan birçok sorumluluğa sahip olabilir.Tüm bu sorumlulukların altından başarılı bir şekilde kalkmakta zorlanabilir ve eğer uygun bir planı yoksa bu durum karşısında kendini son derece yorgun hissedebilir. Bu durum uzun vadede kişiye tükenmişlik sendromu olarak yansıyabilir.Kişi, kaybolmuş ve amaçsız hissedebilir.Bunun sonucunda da kendisini faydasız ve başarısız bir kişi olarak görüp dış dünyaya karşı yabancılaşabilir.

TÜKENMİŞLİK SENDROMUNUN 4 EVRESİ

İdealistlik evresinde yoğun sorumluluk altında kalan kişi bu sorumlulukları bir şekilde yapabilmek için psikolojik ve fiziksel olarak sınırlarını aşana kadar zorlar.Son derece optimisttir ve olumlu beklentileri vardır.Sorumluluklarını yerine getirmek için son derecede emek sarf eder,sorumluluklarını hayatının merkezine koyar.Ancak bu aşamada kişinin enerjisi yavaş yavaş azalır ve kişi yorgun hissetmeye başlar.Bu da sendromun ikinci evresinin başlangıcıdır.Kişi harcadığı çabaların ve zamanın boşa olduğunu hisseder bu evrenin devamında kişi kendini duygusal bir buhranda bulur.

Üçüncü evrede kişi önceki aşamalarda yaşadığı olumsuz durumları asla değiştiremeyeceğini hisseder ve o zamana kadar biriktirdiği tüm olumsuz duyguların altında ezilmeye başlar.İçine kapanık ve umutsuz bir hale gelir.Kişide sinir nöbetleri,vurdumduymazlık,öfke problemleri ve uyku bozukları gibi belirtiler ortaya çıkabilir.

Son evre ‘apati’ olarak adlandırılır.Kişi bu evrede artık etrafındaki olaylara karşı tepkisiz hale gelir.Her şeyin kötü gittiğini düşünür.İş hayatı ve sosyal hayatı büyük darbe alır.Bu yüzden kişi etrafındaki insanlarla olan ilişkisini kesebilir iş hayatında pasif bir role bürünebilir.

TÜKENME YAŞAYAN BİREYİN ÖZELLİKLERİ NELER OLABİLMEKTEDİR?

-Sürekli onaylanma ihtiyacı

-Düşük öz saygı

-Düşük özgüven

-Kendinden aşırı taviz vermek

-Kendisi ve çevresinden aşırı beklenti

-Sınır koymakta zorluk yaşamak

-Sabırsız bir yapıya sahip olma

Tükenmişlik sendromu kişinin hayatını oldukça olumsuz etkileyen kendini hayattan soyutlamasına yol açan bir psikolojik rahatsızlıktır.Diğer birçok rahatsızlıkta olduğu gibi ne kadar erken tanı konulursa o kadar çabuk ve rahat atlatılır.Hatta sendromun çok ilerlemediği durumlarda kişi hayatında yapacağı düzenlemeler ile sendromun ortaya çıkan ilk semptomlarını ortadan kaldırabilir.

Aşağıdaki küçük ipuçları tükenmiş sendromu yaşayan kişiler için yararlı olabilir:

-Gün içinde sürekli çalışmaktan vazgeçmek ve mola verip kendine boş vakit yaratmak,

-Sevdiği işlerle daha çok ilgilenmek,

-Vucüttaki stres seviyesini azaltmak için düzenli olarak egzersiz yapmak,

-Sorumluluklar dışında kişiyi rahatlatacak hobiler (kitap okumak, puzzle yapmak gibi),

-Bol sebze ve meyve içerek sağlıklı bir beslenme düzenine sahip olmak.

Belirtilerin kişinin hayatını büyük oranda olumsuz etkilemeye başladığı durumlarda mutlaka bir uzmandan terapi desteği alınması önemlidir.

Yazan : Stajyer Psikolog İnci Yağmur Özgür