SEYİRCİ ETKİSİ NEDİR?

Zorbalık, taciz gibi olaylara şahit olduğunuzda kaç kişinin olaya müdahale ettiğini hatırlıyor musunuz? Ya da siz müdahale etmiş miydiniz? Seyirci etkisi, acil durumlarda suça tanıklık eden kişilerin müdahale etme sorumluluğunu bir başkasına atmaya meyilli olmasına verilen addır.  Bu fenomene göre çevrede ne kadar çok insan var ise yardımın ulaşma olasılığı o kadar düşer. Kalabalık bir ortamda genellikle kimse yardım etmek için yeltenmez. Ancak birinden bizzat yardım istediğinizde, başka kimse yardım etmek için oralı olmuyorsa, yardım etme ihtiyacı duyar. Yani, bir olaya tanıklık eden kişi sayısı arttıkça herkes sorumluluğu diğerleriyle paylaşma ihtiyacı duyar. Bu fenomen sosyal psikolojinin önemli konularından biridir ve insanlarda sıklıkla görülür.

Seyirci Etkisinin Nedenleri

Seyirci etkisi birçok faktörden etkilenebilir. Sorumluluğun paylaşılması, değerlendirme kaygısı, sosyal karşılaştırma, anonimlik seyirci etkisini etkileyen faktörlerdendir.

Sorumluluğun Paylaşılması: Kişiler, bir kalabalık içinde kendilerine düşen sorumluluğun diğer insanlarla paylaşıldığını düşünebilirler. Bu da bireylerin yardım etme konusundaki motivasyonunu azaltabilir.

Değerlendirme Kaygısı :

Kişiler, diğer insanlar tarafından yargılanma korkusu nedeniyle olaya müdahale etmekten çekinebilir. “Ya yanlış bir müdahalede bulunuyorsam’’ kaygısıyla müdahale etmekten kaçınabilir.

Sosyal Karşılaştırma :

Diğer insanların davranışlarını gözlemlemek, kişilerin doğru tepkiyi belirlemede referans alabilecekleri bir yol olabilir. Eğer başkaları tepki vermiyorsa, kişi de tepki vermemeye eğilim gösterebilir.

Anonimlik:

Kalabalık bir grup içinde bireylerin anonimliği artar. Bu, kişilerin sorumluluktan kaçınmasını ve sorunun diğerlerinin üzerine bırakılmasını kolaylaştırır.

Seyirci etkisi, yardım etme davranışını engelleyen önemli bir faktördür fakat aşılabilir. Sorumluluğu belirlemek, bireylerin sorumluluklarının netleştirilerek diğerlerinin tepkisini beklemeden harekete geçmesini sağlar. Empatiyi teşvik etmek, insanları başkalarının durumunu anlamaya teşvik etmek, yardım etme olasılığını artırabilir. Bu etkinin farkında olmak toplumda daha fazla yardımlaşma ve dayanışma kültürü oluşturmak için atılacak adımların önemli bir parçasıdır.

Yazan:Stajyer Psikolog Hayrunnisa Özkan